Vicdanımızın Sesine Kulak Vermek

Ulus olarak duygusallığın ve öfke patlamalarının iç içe geçtiği günleri yaşıyoruz. Şehit cenazelerinin ardından gelen Van depremi doğusundan batısına tüm yurdu etkisi altına almış durumda. Tersi durum söz konusu bile olamaz. Olmamalı da. Fakat her gösterdiğimiz tepki “duyarlılık” mı yoksa boş “kuru gürültü” mü onu tartışmak gerektiği kanısındayım. Aşırı duygusallığı bir yana bırakıp akılcı bir biçimde olayları değerlendirmek en doğrusu olacaktır.

Tıpkı insanların olduğu gibi toplumların da psikolojisi vardır. Olaylar sıcakken toplumda da tansiyon yüksek olacağından yapılan tüm değerlendirmelerde sapmalar, kaymalar kaçınılmazdır. Üzerinden biraz süre geçince daha sağlıklı bakış açısı getirmek en doğrusu olacağı yerde yazılı ve görsel “medya” yemeği daha ocağın altını kapatmadan yarı pişmiş yarı çiğ yemeğe çalışıyor. Haliyle bu da toplumsal mideye dokunuyor. Medyanın yapay duygu pompalamasıyla halk da bir bocalama oluşuyor.

Irkçılık üzerinden yapılan ayrımcılık kadar ırkçılık üzerinden yapılan duygu sömürüsü ve sözüm ona kardeşlik gösterileri de bozulmuş bir toplum psikolojisini yansıtmakta. 24 şehit cenazesinin hemen ardından yapılan ırkçı söylemler deprem sonrasında nasıl oluyor da unutuluyor ve birden kardeş olduğumuz hatırlanıyor? Buna da inanılması bekleniyor. Evet, ırkçılık kötüdür hele hele genç yaşta toprağa düşmüş 24 askerin cenazesi üzerinden yapılıyorsa daha da kötüdür. Bu, zaten terör nedeniyle psikolojik sarsıntı yaşayan toplumu kendi içinde kutuplaşmaya götürür. Sonucunda ise terör dağdan iner ve asıl hedefine ulaşır; aramızda da çatışmalar çıkartarak parçalanmamıza neden olur.

Peki, gelelim madalyonun diğer yüzüne yani deprem sonrası yapmacık acıma duygularıyla birilerinin gözüne soka soka yapılan yardım kampanyalarına. Olay sonrası paylaşım sitelerinde en çok dikkatimi çeken “millet olduğumuzu hatırladık” sözü oldu. Dernekler, vakıflar, özel kurumlar, parti kuruluşları, okullar, bireysel olarak vatandaşlar adeta yardım için birbiriyle yarıştı. Koli koli erzaklar, giyilmedik eşyalar, battaniyeler, çocuklar için oyuncaklar… Akşam yapılan ortak yayında alt yazıyla yardım verenlerin isimleri ve yaptıkları yardım değerleri toplumun gözüne sokuldu. Yardım yapmayan veya yapamayanlar ayrımcı vatan hainleri ilan edildi. Bu şekilde millet olduğumuzu hatırladık(!)

“Millet olduğumuzu hatırladık” sözü oldukça düşündürücü. Hakaret gibi sanki. Demek ki unutmuştuk. Demek ki millet olduğumuzu hatırlamak için doğanın yerin altından bir el atması gerekiyor ki silkinip kendimize gelelim. Başka zaman birbirimizin boğazına çökerken yoksulluğu, çaresizliği, okula gidemeyen çocukları, tedavi göremeyen hastaları, barakalarda soğuktan donanları, evsiz barksız sokaklarda yatanları, fuhuş batağına sürüklenen kadınları, çocuk tacirlerinin elinde mağdur olan çocukları, töre cinayetlerine kurban gidenleri, berdeli, başlık parasıyla babası yaşında adamlara satılan ve çocuk yaşta çocuğu olan okutulmayan kızları, terörün kucağına itilen gençleri, sömürü düzenin altında ezilenleri hep unuttuk. Sonra tüm bunları görmezden gelen hükümet sorumlularını üçüncü kez seçtiğimizi de unuttuk. Ama bir depremle toplumsal hafızamız yerine geldi(!) Sizce de komik değil mi?

Ne yapsaydık, sırtımızı mı dönseydik depremzedelere diyenler vicdanlarını yaptıkları iki dirhem yardımla avutadursun bu konuda en güzel yanıtı geçenlerde izlediğim bir yayına konuşmacı olarak katılan Prof. Dr. Üstün Dökmen verdi. Van Depremi ardından değerlendirmelerde bulunan ve konuyu “ahlâk” çerçevesinde ele alan Dökmen, mucizelerden bahsetmememiz gerektiğini, mucizenin enkaz altından çıkarılan bebeğin değil 7,2 şiddetinde deprem olduktan sonra yıkılmadan ayakta kalacak olan binalar olduğunu söyledi. Film izler gibi depremi izleyen insanlarda bu görüntülerin artık doğal olarak yorumlandığını, kalıcı çözüme battaniye yardımıyla değil ahlâklı bireyler yetiştirmek ve ahlâklı iş yapmakla ulaşılacağını vurguladı.

Şimdi düşünelim bakalım Marmara ve Gölcük depremlerimden sonra kalıcı çözüm olarak neler düşündük? '99 depremi bize ne kadar ders oldu? Birinci dereceden fay hattı üzerinde bulunan ülkemizde depremde en az mal ve can kaybı için neler gerçekleştirdik ya da bunların takibinde bulunduk? Bırakın normal binaları sağlamlığına güvendiğimiz devlet dairelerinin yıkıldığını gördük Van’da. Devlete ait olduğu bilinen hastane, yeni doğan bakım ünitesi, yurt ve okullar yerle bir oldu. Peki, bunların sorumluları kimler? Deprem vergilerinden toplanan paraların nerelere harcandığı konusunda vicdan ve ahlâk muhasebesi yapan var mı? Millet olarak bir şehre ne kadar hastane yapıldığı konusundaki duyarlılığı adım başı dikilen camilere gösterdiğimiz kadar gösterseydik kaybımız daha az olurdu ne dersiniz?

Galiba çözüme önce kendi kendimizi kandırmamaktan başlamamız gerekiyor! Vicdanımız iki paket erzak ve bir battaniye ile sınırlı kalmamalı. Bilinçlenmek ve yapılan haksızlıklara karşı durmak için yalanlarımızın ardına sığınmayıp gerçeklerle yüzleşmeyi öğrenmeliyiz. Kalıcı çözümler getirmediğimiz halde hatalar yapmaya devam ederiz.

Selvihan ÇİĞDEM

iletisim@PolitikaDergisi.com