Bilim/Kuramsal

Sanayi devrimi, insanların yaşamlarını değiştirdiği gibi, üretim biçimini de değiştirmiştir. Nasıl ki, daha önce içpiyasa için üretim yapılıyorsa; endüstriyel üretimle birlikte global pazara dayalı üretim anlayışı yaygınlaşmaya başladı.

Hızlı kentleşme ve modernleşme, üretim ve ticaretin anlamını değiştirdi. Kapitalist ekonominin öne çıkan iki tip çalışan profili vardır. Bunlardan biri; üretimin fiziki mekânda bant sistemi üzerine dayandırıldığı, aşırı işbölümü ve uzmanlaşmanın nitelediği “mavi” yakalı işçiler. Diğeri ise, ofiste ya da büroda çalışan, “beyaz” yakalı işgörendir. Aslında, burada, beyaz yakalı da, işçi tanımlaması içindedir. Fakat, daha çok literatürde, beyaz yakalı işçi, yani bilgi işçisi olarak geçmektedir.

Sizi konunun ana çerçevesini çizen transhümanizme götürmeden önce, hümanist felsefe üstüne göz attırmayı düşünüyorum. Bu konuda birkaç ayrıntıyı bilirsek transhümanizmi kavrayabiliriz.

Edebi ve felsefi bir düşünce akımı olarak 14. yüzyılda İtalya'dan diğer Avrupa ülkelerine yayılan bu kavram modern kültürün taşıyıcısı olarak tarihte yerini almıştır. Hümanizm insanı her şeyi ölçütü kabul eden ve onu konu edinen bir düşünce olmasının yanı sıra; özellikle Rönesans düşünürleri arasında insanı temel alan, onun kim olduğu ve evrendekini yerini müşahede eden bir eğilimdir. Bu bağlamda Klasik döneme ait ama Ortaçağ'da kaybolan "insan" ve "ruh" kavramlarını tekrar ele almıştır. Hümanist anlayış, Klasik dönem çalışmalarından elbette etkilenmiştir, fakat onu tekrar etmemiş; onu aşmıştır. Yani Ortaçağ hümanistleri aslında bulundukları çağın değerlerini reddedip, yeni arayışlar, yeni yorumlar içerisine girmişlerdir. Toplum tarafından "insan sevgisi" ifade edilmiş olsa bile, terimsel olarak içine sevgiyi almaz. Bu terim bilimsel ve felsefi bir bakış açısı sunar bize. İnsanı merkeze aldığı için bir fiilin değerlendirilmesi "insana göre" yapılmaktadır. Bu açıdan seküler bir yapısı olduğuna kanaat getirebiliriz. Bu noktada deist, ateist ve agnostik düşüncelerle ilişki içinde olsa bile, etik tabanlı bir felsefi görüş olduğu için bunlarla ilgilenmez.

Kemalizm bağlamında ülkemizde yapılan siyasi tartışmalarda; Kemalizm’le eş anlam taşıyan Atatürkçülük kavramı da sık sık kullanılmaktadır. Ancak bu tartışmalarda kimileri, ısrarla Kemalizm’in Atatürkçülük ’ten farklı olduğunu iddia etmektedirler. Sanırım; bu konuyla ilgili birkaç söz söylemek, yararlı olacaktır.

Yurt dışında daha çok kullanılan Kemalizm kavramı, Mustafa Kemal Atatürk’ün en çok bilinen ikinci ismi olan Kemal referans verilerek türetilmiş bir kavramdır. Kemalizm terimi Türkiye’de 1930 yıllarından itibaren kullanılmıştır.1934 yılında İç İşleri Bakanlığının Türkiye Cumhuriyetini bütün dünyaya tanıtmak üzere yayınladığı Fransızca dergisi “La Turquie Kemaliste” (Kemalist Türkiye) başlığı altında yayınlanmıştır.

Kemalist fikirler, 1927 yılında CHP programına yazılan; Cumhuriyetçilik, Milliyetçilik, Halkçılık ve Laiklik ilkelerine, 1931 yılında Devletçilik ve İnkılapçılık ilkeleri de eklenerek “Altı Ok” adı altında metinleştirilmiştir.

1934 yılında yürürlüğe giren özel bir yasa ile TBMM, Mustafa Kemal’e Atatürk soyadını vermiştir. Mustafa Kemal’in Atatürk soyadını almasından bir sene sonra, onun siyasi ve toplumsal düşünceleri sistemleştirilerek ilkesel metin halinde formüle edilmiş; daha sonra bu ilkeler 1935 yılında, CHP’nin IV. Kurultayı’nda "Kâmâlizm" başlığı altında parti programına da kaydedilmiştir.

Kemalizm, emperyalist çağın ulusal kurtuluş hareketidir. Ulusal kurtuluşun programı, sosyalist programdan farklıdır. Sosyalist hareketin temelinde ve hedefinde, bütünüyle bir sömürü düzeni olan kapitalizmi aşmak varken; ulusal kurtuluş hareketinin temelinde ve hedefinde, emperyalizm ile ona bağımlı olan “çevre” ülkeler arasındaki çelişkili ilişkiyi aşmak, bağımsızlaşmak vardır. Bazı nesnel ve öznel koşullara bağlı olarak ulusal kurtuluş hareketi, sosyalizmin bir anlamda ön aşamasıdır.

Emperyalizmle olan çelişkili ilişkiden bağımlı olan ulusun, kendisini kurtarması gerekir. Çünkü bu ilişkide çelişkiye neden olan; egoist emperyalist güçlerin, kendisine bağımlı, geri kalmış veya gelişmekte olan ülkeleri sömürmesi ve onların gelişimlerini engellemeye çalışmasıdır. Dolayısı ile bu ilişki emperyalistlerin çıkarına; mağdur ve mazlum ulusların aleyhinedir. O halde; mağdur olanın, mazlum olanın, bağımlı olanın, kendisini bu sömürü ilişkisinden kurtarması gerekir.

Dünya toplumsal gelişim sürecinin analizinde, geçen bölümü; 1980 yılları sonuna doğru ilerici güçlerin lehine olan toplumsal güç dengesinin, SSCB ve Doğu Avrupa’daki reel sosyalist ülkelerin bunalıma girmeleriyle ve emperyalizmin de aynı dönemde neoliberal ekonomi politika ile ilericiliğe karşı küresel saldırıya geçmesiyle köklü bir değişime uğradığı noktasında kapatmıştık.

20. yüzyıla iki büyük devrim damgasını vurmuştur. Birincisi, Rusya’daki 1917 Ekim Sosyalist Devrimidir;  ikincisi, Türkiye’deki 1923 Ulusal Bağımsızlık Devrimidir!

Ne var ki Türkiye’deki Kemalist Milli Kurtuluş Devrimi, ABD emperyalizminin kontrolündeki 12 Eylül 1980 askeri faşist darbesiyle çok ağır bir darbe yemiştir. Atatürkçü devrime emperyalizmin indirdiği bu darbeden 11 yıl sonra da tarihin ilk sosyalist işçi devriminin vatanı olan SSCB’de ve onun müttefikleri olan Varşova Paktı ülkelerindeki reel sosyalist sistem de çökmüştür. 20.yüzyılın son çeyreğinde cereyan eden bu iki karşı devrim nitelikli hareketle, ilerici güçlerin lehine, emperyalizmin aleyhine gelişen dünya güçler dengesi tersine dönmüştür.