Doğalgaz Nereye Koşuyor

[2]

Israil'de günlük yayınlanan HAMODIA adlı İş ve Ekonomi gazetesinde, köşe yazarı ve analizci Shimon B. Lifkin'in 24 Mart tarihli yazısı ilginç bilgiler içeriyor. Teklifler yıllık 7 milyar metre küpten 10 milyar metre küpe kadar değişmekte. Yazara göre sadece bu ihracat 22 ile 33 milyar Dolarlık bir getiri sağlayacak doğalgazı çıkaran şirkete ve İsrail hükümetine.  Teklifler ise 15 yıl süreli.

(Bana göre bu hesaplamada bir fazla sıfır var. Dünya piyasaları fiyatından hesaplanırsa, getirisinin 3 milyar Dolar civarında olması gerekiyor.)

Teklif verenler arasında Turcas Petrol AS, Zorlu Grubu ve GermanElectricitiyUtility gibi tanınmış şirketler bulunmakta. İstenen teklifin içinde, Leviathan bölgesi içinde konuşlanmış olan gaz platformundan Türkiye'ye kadar boru döşenmesi, karada depolama tesisleri ve bir de boşaltma gemisi isteniyor. Boşaltma gemisinin kullanım alanı, platformdan İsrail'e ve bölgesel müşterilere gaz taşınmasını kapsıyor.

İsrail hükümetinin Leviathan parselinden çıkacak gazdan alacağı pay yüzde 40. Gazı çıkaracak petrol şirketinin payı ise yüzde 60.

Dönemin Rum lideri TassosPapadopulos ise müzakerelerde üstünlük sağlamak ve ABD ile Türkiye'yi karşı karşıya getirmek uğruna Afrodit parselinden çıkarılacak gazdan Kıbrıs Rum Yönetimine düşecek payı adeta bir sigara parasına satmış, "yeterki Amerikalı bir şirket gelsin ve doğalgaza talip olsun" diye.

İsrail hükümetinin, Türkiye Cumhuriyeti Hükümeti'nin Leviathan parselinden Türkiye'ye doğalgaz boru hattı döşenmesine izin verip vermeyeceği konusunda endişeleri ve şüpheleri var.

Shale World adlı dergide yer alan Ari Rabinovitch'in 13 Mart tarihli yazısına göre Delek şirketi Leviathan bölgesinde gaz ve petrol çıkarım haklarının yüzde 45.34'üne sahip. Noble şirketinin ise yüzde 39.66'lık bir hakkı veya payı var bölge içinde.

Delek Şirketin gaz çıkarma yöneticisi Yossi Abu ise Leviathan bölgesinden gazın çıkarılmasının 2017-2018 yıllarında gerçekleştirmeyi planladıklarını açıklamış.

Delek şirketi, Leviathan bölgesi içinde deniz altından çıkarılacak gazı depolayacak bir tesis ve dağıtımını yapacak bir gemi ile yıllık 16 milyar metre küp üretimi hedefliyor.

Yaptıkları hesap, bu miktarın yarısının İsrail'e, Ürdün'e ve Filistin'e gönderileceği, geri kalan kısmının ise Türkiye'ye gönderilmesi şeklinde.  Buna ilaveten de, ileriki yıllarda gazı sıvılaştırarak Asya ülkelerine satmayı planlıyorlar.

Leviathan bölgesi Hayfa'nın 135 km batısında ve deniz tabanı da 1600 metre derinlikte.  Bölge 540 milyar metre küplük bir doğalgaz rezervi içermekte. Tamar ve Afrodit parsellerine kıyasla çok daha avantajlı durumda.

Leviathan bölgesinin avantajının çok fazla olmasına ve de içerdiği rezervin bölgenin en büyüğü olmasına rağmen etrafta ‘İsrail hükümetinin Leviathan bölgesinde gaz çıkarımını askıya aldığı ve 2017 yılına ertelediği’ bilgisi dolaşmakta.

Bu bilginin doğru olması durumunda, Kıbrıs Rum Yönetiminin "Kurtuluş" için bel bağladığı "Doğalgaz" bir başka bahara kaldı demektir. Müzakereler ise bu durumda bir "Elli Sene" daha gider...

Prof. Dr. Ata ATUN

ata.atun@politikadergisi.com