Bilişim Sistemine Trilyonlar Harcamaya Gerek Kalmadı. Çare: Bulut Bilişim

Son zamanlarda epeyce duymaya başladığımız ve yakın gelecekte bir standart haline gelecek olan cloud computing'i en basit anlamıyla bilgisayarlarınızda bulundan hard disklerin yerlerinden çıkarak internet gezegeninin bulutlarına yükselerek sanal ortama aktarılmasıdır.

Daha basit bir ifadeyle bundan sonra “Bilgisayarınızın hard diskinin boyutu ne kadardır? Sisteminizin veri depolama kapasitesi nedir?” soruları tarihe karışıyor ve karşımıza yeni bir konsept çıkıyor: “Sen hangi buluttasın?”

Öncelikle belirtmek gerekir ki cloud computing yeni bir teknoloji değildir. Evimizden, iş yerimizden hatta 3G sayesinde cep telefonu şebekesinin izin verdiği her noktadan internete erişim sağladığımız anda biz zaten bir İnternet bulutunun içine girmiş oluyorduk. Ancak en basit kullanıcı tabiriyle cloud computing, kullanıcının veri depolama merkezi olarak kendi bilgisayarının sabit sürücüsü (Hard Drive) yerine, 3. kişilerin sahip olduğu devasa çevrimiçi sunucuları kullanmasıdır. Bu basit veri depolama hizmetinin yanında söz konusu sunucuların bir işletim sistemi olarak kullanılacağını (Google Chrome OS gibi) veya yazılım depolama hizmetinin sunulacağını da hemen belirtelim. Bu sayede dünyanın neresinde olursanız olun internet bulutuna dâhil olmak suretiyle bilgisayarınızı bilgisayarınız fiziksel olarak yanınızda olmadan yanınızda taşıyabileceksiniz.

Geniş bant internetin gelişmesiyle birlikte web tabanlı uygulama ve servislerin sayısı gün geçtikçe artıyor. Web tabanlı bu uygulama ve servisler “cloud computing” olarak adlandırılıyor. Trend, Micro Antivirüs de bulut üzerinde çalışan bir sistem olduğundan artık sık sık bulut lafını duyacaksınız. O yüzden biz de bulutun ne olduğunu anlatan bir yazı hazırladık. Dilimizde bu söz dizisinin tam karşılığı henüz üretilmedi, ancak biz bunu "Bulut Bilişim" olarak ifade edeceğiz..

Uygulama ve servislerin internetteki bir sunucuda (bulutta) bulunup, internete bağlı herhangi bir cihaz ile bu uygulama ve servislerin çalıştırılması olayıdır. Bulut bilişim ile bilgisayarınızda bulunan ofis, resim düzenleme ve arşivleme, ajanda, yabancı dile çeviri programları ve kişisel dosyalarınız, internetteki bir sunucuya taşınıyor ve internete bağlı olduğunuz her yerden bu programlara ulaşıp işinizi görüyorsunuz.

Bulut bilişim uygulama ve servislerine örnek vermek gerekirse Google Mail, Apple MobileMe, Ubuntu One, Picasa, Flickr, Google Docs olarak sıralanabilir. Bu uygulama ve servislerin hepsi web tabanlı olduğundan dolayı Bulut bilişim olarak adlandırılıyor.

2004 yılında tasarlanan ve Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışma Genel Müdürlüğünce olgunlaştırılıp uygulamaya başlatılan SOYBİS bulut bilişime kısmen örnek olarak verilebilir. Bugün Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığınca başarıyla uygulanmakta, tam da denildiği gibi hem veri ulaşımına kolaylık, hız ve maliyet hususlarında bulut bilişimin sağladığı kolaylıklardan Bakanlık yararlanmaktadır.

SOYBİS "Tek Tuşta Hizmet "

Sosyal yardımların sunumunda ihtiyaç duyulan muhtaçlık tespitinde ve sosyal yardımlardan mükerrer yararlanmanın engellenmesinde "Tek Tuşta Hizmet" dönemi (Sosyal Yardım Bilgi Sistemi/SOYBİS) başlamıştır

Sosyal yardım başvurusu yapan vatandaşlarımızın muhtaçlıklarını ve kişisel verilerini merkezi veri tabanlarından temin/tespit etme ve mükerrer yardımların önlenmesine yönelik olarak kurumlar arası (online) veri paylaşımını sağlama amacıyla hayata geçirilmiş bir E-Devlet uygulamasıdır.

Sosyal Yardım Bilgi Sistemi vasıtasıyla sosyal yardım başvurusu yapan vatandaşlarımızın online olarak TC Kimlik Numaraları vasıtasıyla:

• İçişleri Bakanlığı Nüfus ve Vatandaşlık İşleri Genel Müdürlüğü MERNİS veritabanından adres bilgileri, nüfus-aile-kişi kayıt bilgileri,
• İŞKUR veri tabanından kişinin İŞKUR'a kaydının olup olmadığı, İşsizlik Sigortası, Kısa Çalışma Ödeneği ve İş Kaybı Tazminatı alıp almadığına ilişkin bilgileri,
• Vakıflar Genel Müdürlüğü veri tabanından kişinin Muhtaç Aylığı alıp almadığına ilişkin bilgileri,
• Sosyal Hizmetler ve Çocuk Esirgeme Kurumu Genel Müdürlüğü veritabanından kişinin Evde Bakım Aylığı alıp almadığına ilişkin bilgileri,
• Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışma Genel Müdürlüğü veri tabanlarındankişinin Şartlı Nakit Transferi, Gelir Getirici Proje ve Diğer Yardımlardan yararlanıp yararlanmadığına ilişkin bilgileri,
• Sosyal Güvenlik Kurumu veritabanından kişininSosyal Güvencesinin olup olmadığı, sağlık hizmetlerinden yararlanıp yararlanmadığı ve 2022 sayılı Kanuna göre Maaş (yardım) alıp almadığına ilişkin bilgileri,
• Gelir İdaresi Başkanlığı veri tabanından kişininVergi Mükellefiyeti ve üzerine kayıtlı aracı olup olmadığına ilişkin bilgileri,
• Sağlık Bakanlığı veri tabanından veri tabanından kişinin Yeşil Kartı olup olmadığına ilişkin bilgileri,
• Tapu ve Kadastro Genel Müdürlüğü'nden kişinin üzerine kayıtlı gayrimenkulü olup olmadığına ilişkin bilgileri,
• Kredi ve Yurtlar Kurumundan burs ve kredi alıp almadığına ilişkin bilgileri,
• Tarım ve Köyişleri Bakanlığı Çiftçi Kayıt Sisteminden de kişinin Arazi Varlığı, Ekili Arazi Varlığı, Tarımsal Desteklerden yararlanıp yararlanmadığı ve büyükbaş/küçükbaş hayvan sayısına ilişkin verileri temin edilmektedir.

Hâlihazırda sistem aktif durumda olup 11 başlık altında 25 ayrı sorgulama saniyelerle ifade edilen kısa bir süre içinde yapılabilmektedir.

SOYBİS’in kamuya sağladığı katkı:

Sosyal Yardım Bilgi Sisteminin hizmete sunulmasıyla birlikte:

RAM, CPU kullanımlarında artışla birlikte altyapı ve bakım maliyetlerinde azalma sağlandı.

10 tane tam dolu kabin sanallaştırma projesi sonrasında devre dışı bırakıldı ve tek kabin içinde yeni blade sunuculara aktarılarak daha yönetilebilir bir yapı oluşturuldu.

Boşa çıkarılan sunucular geliştirilen yeni projelerde ihtiyaç duyulan veri paylaşımlarının sağlanabilmesi adına talepte bulunan kamu kurumlarına hibe edilerek kamu kaynaklarının atıl kalması engellendi.

Sunucu/istemci altyapısı içinde sorun çözüm süreci standardize edildi ve kısaltıldı.

Daha güvenli bir sunucu/istemci altyapısı oluşturuldu, güvenlik altyapısı yeniden tasarlandı, altyapı da yedekli bir şekilde donatıldı, yedekli yapı ile iş sürekliliği sağlandı.

Kurumda performans artısı sağlandı.

SOYBİS öncesi duruma bakıldığında, SOYBİS'in hayata geçirilmesi ile birlikte aylık olarakyaklaşık 1 Milyon evrak ortadan kaldırılmış, 2 Milyon TL yol parası vatandaşın cebinde kalmış ve en önemlisi ortalama başvuru süresi 3 ile 15 günden birkaç dakikayaindirilmiştir. Emeği geçen bürokrat ve teknisyenlere teşekkür gereklidir...

SOYBİS Öncesi ve Sonrası Durum

Kamu bulutu'nun gerekli hukuki ve teknolojik altyapısı sür'atle hazırlanarak, güvenliği sağlanmak suretiyle uygulamaya konulması ülke yararınadır.

Bulut Bilişimi ve karşılaşılabilecek hukuki problemler:

Avrupa Ağ ve Bilgi Güvenliği Ajansı’ nın yaptığı araştırmaya göre ise bulut bilişimi teknolojisinin özellikle problem yaratacak hususların beş ana başlıkta toplandığı belirtilmektedir.

Bunlar sırasıyla;

-Verilerin Korunması,

-Gizlilik,

-Fikri Mülkiyet,

-Mesleki Sorumluluk,

-Dış Kaynak Kullanımı ile ilgili sorunlardır.

Hizmeti sağlayan firmaların aslında verileri depolayan sunucuları doğrudan kontrol etmiyor olması veya sanal ortamda kontrol ediyor gözükse de fiziki anlamda mülkiyetin 3. kişilerin elinde olması verilerin korunmasını ve gizlilik standardının sağlanabilmesini güçleştirmektedir. Buna bağlı olarak sunucu sahiplerinin dünyanın çeşitli noktalarında konumlanmış olmaları ve farklı mevzuat uygulamalarına tabi olmaları sorunların büyük bir çığ kütlesine dönüşmesi için atılan ufak çığlıklar olarak sayılabilir.

Bulut Bilişimin Avantajları

-Düşük Donanım Maliyeti: Web tabanlı uygulamaları çalıştırmak için netbooklar dahi fazlasıyla yeterli. Çünkü uygulama bulutta çalıştırılıyor. Dolayısıyla minimum kaynak kullanımıyla günümüzün en güçlü kişisel bilgisayarlarının performanslarına erişebiliyorsunuz. Bu yüzden Bulut bilişim kullanan bilgisayarların düşük kapasiteli sabit diske, belleğe ve işlemciye sahip olması, performans kaybı yaşamanıza neden olmaz. Düşük donanım da düşük donanım maliyetini beraberinde getirir.

-Gelişmiş Performans: Klasik programlara oranla çok daha az sistem kaynağı tükettiği için sisteminizde herhangi bir performans kaybı yaşamazsınız. Gerekli tüm işlemler bulutta yapılır.

-Düşük Yazılım Maliyeti: Her bilgisayar için ayrı ayrı yazılım paketleri almak yerine sadece kullanıcıların ihtiyaç duyduğu uygulamalara erişim sağlanır. Ayrıca büyük işletmelerde programların yüklenmesi ve yönetimi de ayrı bir maliyettir. Bulut bilişim ile program yüklenmesine ihtiyaç duyulmadığı için herhangi bir maliyeti yoktur. Ayrıca yazılımları satın almak yerine kiralayabilir ve bu şekilde tasarruf edebilirsiniz.

-Anında Güncelleme: Kullandığınız web tabanlı uygulamanın yeni sürümü çıktığında veya bazı açıkları kapatmak için güncelleme yayınlandığı anda siz de en güncel sürümü edinmiş olursunuz. Bunun için ayrıca ücret ödemenize gerek kalmaz ve/veya bu güncellemelerin yüklenmesi için herhangi bir teknisyeni çalıştırmak zorunda kalmazsınız.

-Sınırsız Depolama Kapasitesi: “Sınırsız” kelimesi biraz iddialı gibi görünse de kişisel bilgisayarlar için üretilmiş 1,5 TB’lık sabit diskler PB’lık (1 Peta Byte= 1 milyon GB) depolama kapasiteli sunucuların kapasiteleriyle boy ölçüşemez. Bu duruma en güzel örnek yerli bir firmanın put.io adlı çözümü. Put.io servisine aylık belirli bir miktar ödeme yapmanız koşuluyla size GB’larca depolama alanı sunuluyor.

-Artırılmış Veri Güvenliği: Bir çoğumuzun sabit diski en az bir kez arıza yapıp kullanılamaz hale gelmiş ve içerdiği tüm veriler ulaşılamaz hale gelmiştir. Bulut bilişim ile verilerimiz internette depolandığından dolayı herhangi bir veri kaybı söz konusu değildir. Çünkü buluttaki her verinin bir kopyası otomatik olarak başka bir sunucuya da kopyalanır.

-İşletim Sistemleri Arasında Geliştirilmiş Uyum: Windows yüklü bir bilgisayarda bulunan dosyaların Mac veya GNU/Linux yüklü bir bilgisayarın arasında ağ bağlantısı kurmak oldukça zordur. Bulut bilişimde veriler sunucuda bulunduğu için herhangi bir işletim sistemiyle bu dosyalara sorunsuz bir şekilde ulaşabilirsiniz.

-Artırılmış Dosya Formatı Uyumu: Bulut bilişim sayesinde oluşturduğunuz bir belgenin diğer bilgisayarlarda nasıl görüneceği, açılıp açılmayacağı gibi dertleriniz olmaz. Örneğin Google’ın döküman hizmeti ile oluşturulan bir döküman her bilgisayarda aynı şekilde görünür ve çalışır. Oysa ki Microsoft Office 2007’de oluşturulan bir belgenin Microsoft Office 2003’te açılmasını sağlamak oldukça zordur.

-Grup Çalışması: Bulut bilişim’in en büyük avantajlarından biri aynı belge üzerinde aynı anda birden çok kişinin düzenleme yapabilmesidir. Örneğin Google Docs’un hesap tablosu uygulaması aynı belge üzerinde aynı anda birden çok kişinin çalışmasına imkân veriyor. Bunun yanında dosyalar kişisel bilgisayarlar yerine bulutta depolandığı için kullanıcılar, internet bağlantısına sahip olan herhangi bir bilgisayar ile belgenin en güncel haline her an ulaşabiliyor.

-Gizlilik ve Güvenlik: Eğer bilgilerinizi bulutta saklıyorsanız, bilgileri yanınızda taşımanıza gerek kalmaz. Dizüstü sisteminizin düşüp bozulması, kaybolması ya da çalınması, bilgilerinizin kaybı ile sonuçlanmaz zira önemli her şey buluttan geri yüklenebilir. Bulut sayesinde bilgilerinizi, ticari sırlarınızı sanal ortamda ‘gizleyebilirsiniz’.

Bulut Bilişimin Dezavantajları

-Sabit İnternet Bağlantısı Gerektirmesi: Eğer internete bağlı değilseniz web tabanlı uygulama ve servisleri kullanamazsınız. İnternete bağlı değilseniz bulutta bulunan belgelerinize ulaşamayacağınız için işleriniz aksayabilir. 3G’nin yaygınlaşmasıyla birlikte bu durum büyük oranda geçerliliğini yitirse de Bulut bilişim için hala büyük bir dezavantajdır.

-Düşük Hızlarda Düzgün Çalışmaması: Web tabanlı uygulamalar geniş bant internete göre tasarlandığı, için Dial-up veya GPRS ile internete bağlanıyorsanız Bulut bilişim servis ve uygulamaları normalden çok daha yavaş çalışıyor ve bu uygulamaları kullanmak insanı farklı dertlere gark ediyor. Aynı durum geniş bant internet bağlantınızın yavaşlaması durumunda da yaşanabilir. Ek olarak geniş bant internet bağlantınızın düşük yükleme hızı sunması da veri yedekleme de uzun süre beklemenize yol açacaktır.

-Uygulamanın Yavaş Çalışması: Hızlı bir bağlantıya sahip olsanız dahi eğer web tabanlı uygulama ve servisi çalıştıran sunucu aşırı yoğunsa kullandığınız uygulama normalden daha yavaş çalışabilir.

-Güvenlik Açıkları: Tüm belgelerinizin bulutta bulunması her ne kadar iyi bir şey olsa da kötü niyetli kişiler bulut sunucularına çeşitli saldırılar düzenleyip kişisel verilerinizi ele geçirebilir veya kullanılmaz hale getirebilirler.

- Sistem Güncellemeleri: Bulut üzerinde bir yazılım çalıştırıyorsanız, bulut altyapısı güncellendiğinde, kullandığınız yazılım bu güncelleme ile sorun yaratabilir. Bulutu çalıştıran sistem sizin kontrolünüzde olmadığı için, bulut üzerine kurduğunuz yazılım, klasik sunuculu sisteme göre daha az kontrolünüz altındadır.

-Deneyimsiz bulut operatörü: Hizmet aldığınız bulut sistemini işleten firma, gerekli bakım ve servisleri yapmaz ise, bulutta meydana gelebilecek bir arızada tüm verilerinizi kaybedebilirsiniz.

-Kullandığınız Programın Özellikleri: Yazı boyunca bir kaç kez Google Docs’tan bahsettik. Google Docs her ne kadar tüm ofis programı ihtiyacınızı giderecek olsa da Microsoft Office ve/veya Open Office’in tüm özelliklerini bünyesinde barındırmaz. Bulut bilişim tabanlı uygulamalara geçmeden önce bu programların ihtiyacınızı tam olarak karşıladığından emin olun.

Sonuç

Bulut bilişimi teknolojisi, sadece bilgi teknolojileri endüstrisini değil, kamunun da içinde olduğu alanlarla birlikte sigorta, finans ve daha birçok sektörü etkisi altına alacak büyük bir dalgadır. Bu dalganın önümüzdeki yıllarda en çok devinim yaratacağı alanlardan birisi donanıma ve yazılıma harcanan kamu kaynaklarının yeniden yapılandırılmasıdır. 

Ayrıca teknolojinin bu kontrol edilemez değişimi karşısında alışılmış uygulamaları değiştirecek şekilde yöntemlerin ve buna bağlı olarak yasaların da aynı hızla ihtiyaç duyulan standartlara uyumlu hale getirilmesi gerekmektedir.

Günümüzde Bulut bilişim’i kullanıp kullanmamak arasında bir seçim yapmak için artık çok geçtir. Zira e-posta servisleri dahi Bulut bilişim tanımı içerisinde değerlendirilmektedir.

Yüzlerce kamu kurum ve kuruluşu birbirinden ayrı, birbirinden bağımsız serverlar, sistemler kullanmakta, herbirinin birbirinden bağımsız ve ayrı depolama sistemi bulunmaktadır. İşin garip tarafı, bu kamu kurum ve kuruluşlarının birçoğu diğerilerinin verilerine muhtaçtır, mütemadiyen birbirinin verilerini kullanmak zorundadır. Bu veri bölüşümünün artışı kamu hizmetinin kalitesini ve sür'atini artırmakta, daha kaliteli ve hızlı bir kamu hizmeti ortaya çıkmaktadır.

Bu durumda, ivedilikle verilerin tek merkezde toplanması ve bir "kamu bulutu" oluşturulması vakti gelmiş de geçmektedir. Bu oluşum birbirinden ayrı ve tirilyonlara varankamu harcamalarından çok ciddi tasarruf meydana getirecektir. 1996 yılında kamu bütçesinin tek bir havuzda toplanıp çok büyük miktardaki kamu kaynaklarının bir kaç finans kurumuna transferini önlendiği gibi, kamu bulutu ile kamu kurumları arasındaki veri alışverişi kolaylaşacak, sistem farklılıklarından kaynaklanan yeni yazılımlar, yeni sistemler alınması mecburiyeti ortadan kalkacaktır.

Donanımda ve yazılımda trilyonlar harcanmasına karar veren kamu yöneticilerinin dikkatini çekmek isterim: Donamın ve yazılıma ilişkin kamu harcamalarını yapmadan evvel bir kez daha fizibilite yaptırıp, bu yazıdaki bilgilerle birlikte oluşacak yeni bilginin ışığında karar verilmesi gerekmektedir.

Sedat ERGENÇ

Aile Bakanlığı İç Denetçisi

Kamu Yönetimi Uzmanı

iletisim@politikadergisi.com

Kaynakça

http://www.google.com/apps/intl/tr/business/index.html#utm_campaign=tr&utm_source=tr-ha-emea-tr-sk&utm_medium=ha&utm_term=%2Bbulut%20%2Bbili%C5%9Fim

http://www.mervekarabulut.net/blog/bulut-bilisim/

http://www.bulutbilisimi.com/cloud-computing-nedir.html#more-34

http://www.foliocloud.com/lp-cloud-bilgi-islem-cozumu.html?gclid=CIjj6dq9p68CFYUw3wod1yzkYg

http://www.bulutbilisimi.com/bulut-bilisimi-cloud-computing-teknolojisi-ve-hukuki-problemler.html

http://www.aile.gov.tr/tr/html/117/Sanallastirma+Projesi

http://www.aile.gov.tr/tr/html/118/Sosyal+Yardim+Bilgi+Sistemi+_Soybis