P—Tiyatro: Bernarda Alba’nın Evi

   Ayşegül İNAN

   Farklı diyarlar vardır, birbirinden habersiz farklı suretleri ile dünyaya gülümseyen. Ağlayan, isyan eden, coşan, seven, sevilen… İnsana dair her şeyi yaşamaya heves eden… İşte bunlar, insana dair her şey, yaşanmışlıklar, benzer öyküler ortadan kaldırır tüm bu farklılıkları… Dertler vardır, sıkıntılar vardır. Acılar gecenin karanlığı kadar gerçektir. Ve de başları kaldırıp bakılan simsiyah gökyüzü kadar aynıdır. Yıldızları seyredip umudu aramak kadar da… Tıkılıp kaldığı ufacık dünyasına isyan edebilen ya da sadece isyan etmeyi arzulayan o kadar çok çehre vardır ki yeryüzünde, bir coğrafyadan diğerine yayılan… Çığlık aynıdır. Aynı sessizlikte aynı dalgın bakışlarda gizli…

   İspanyol yazar Federico Garcia Lorca’nın yazdığı “Bernarda Alba’nın Evi” Engin Alkan’ın mükemmel rejisiyle dağıtıyor tüm o dalgın bakışları. Ve bizleri yaşadığımız coğrafyadan bambaşka diyarlara götürüyor tanıdık hikayesiyle… Ve tabii ki baskıların doğurduğu tüm o suskunlukların sonunu getiriyor içimizde büyüttüğü kendi sesimizle.

   İlk kez 7 Kasım 2007’de Üsküdar Kerem Yılmazer Sahnesi’nde seyirci karşısına çıkan oyun, bu sezon yeniden Şehir Tiyatroları sahnesinde. İlk sezon Bernarda rolüyle izlediğimiz ve Haziran 2008’de kaybettiğimiz Ayça Telırmak’ın anısına yeniden saygıyla…

   Federico Garcia Lorca’nın son yazdığı eseri olan oyunda, Bernarda Alba’nın kocasının ölümünün ardından sekiz yıl yas ilan edişi ve bu dönemde beş kızı üzerinde uyguladığı despot yönetimin anlatılmasından yola çıkarak; toplumsal ve dinsel baskıların kişileri nasıl büyük felaketlere götürebileceği çarpıcı bir şekilde anlatılıyor.

   Oyun, yapısı itibariyle ağır bir oyun olmasına rağmen, metnin akıcılığı ve başarılı rejisiyle izleyicinin sonuna kadar oyunun içinde kalmasını sağlayabiliyor. Özellikle Engin Alkan’ın rejide oyunu evrensel boyutta ele alması, seyirciye “Evet bu benim duyduğum, evet bu benim gördüğüm, evet bu benim yaşadığım!” dedirtiyor belki de.

   Toplumsal konuları eserlerinde yansıtan Lorca, özellikle kadınlar üzerindeki töre baskısını dile getirmektedir. Aynı zamanda, döneminin siyasi kaosunu eserlerindeki karakterleri ile özdeşleştirmesiyle de ciddi mesajların yerine ulaşmasını en iyi şekilde sağlamaktadır. Bu oyunda da ülkesinin, insanını yoran o boğucu atmosferini, kızları üzerinde ciddi bir baskı kurmuş bir anneyle özdeşleştirerek yine başarılı bir şekilde anlatmıştır.

   Başkalarının ne düşüneceğini gereksiz bir şekilde fazlaca önemseyen, kızlarını eve kapatan, onlara adeta insani tüm duyguları, arzuları yasaklayan, bu şekilde belki de aşkın bile ne demek olduğunu onların öğrenememesine neden olan Bernarda; o çok övündüğü değerlerinin bir gün gözünün önünden nasıl yok olup gittiğini görecek, daha da kötüsü; bunu anlaması ancak evladını kaybetmesiyle mümkün olacaktı. Oyunun en can alıcı sahnelerinden biridir belki de Adela’nın yıldızları seyrederken başını annesinin dizlerine yaslamak istemesi ve Bernarda’nın iterek onu uzaklaştırması. Ve Adela’nın hayal kurarkenki o güzel yüzünün günden güne daha çok solmaya başlaması… Başında sevme güdüsünü belki de gereksiz bulmuş, kurallarla yaşamış, kızının sevgi dolu gözlerinde bile umudu yakalayamamış, aşkı ayıplamış bir anne varken; ne kadar da olası bir durum değil mi? Kızlarının tüm bastırılmış duygularını tek bir erkeğe hapsetmesi bir tesadüf değildir bu yüzden, belki de… Farklı çığlıklar duymaktayız yani oyunda… Aynı hikayeden yola çıkan farklı çığlıklar…

   Oyunda birkaç dikkat çekici nokta daha var ki, bunlardan bir tanesi; akıldan yoksul büyükannenin beş kızın da duygularına tercüman olması, her seferinde onların söyleyemediklerini haykırması, ama yine her seferinde “deli” damgasını yiyip susturulması. Ve oyunun birçok yerinde gördüğümüz dilenci kadının “dış dünya”nın sesi olması… Adeta dışarıda olup biteni duyurması. Oyun içerisinde güzel ve ince denilebilecek ayrıntılardan…

   Martirio rolündeki Özlem Türkad’a üç farklı yerde önemli ödüller kazandırmış oyun, oyunculuklarıyla da gerçekten göz dolduruyor. Sahne geçişleri, kostümler, dekorun kullanımı; oyunun ahengini arttıran önemli faktörler.

   Bu oyunu izlemek, belki de bir anlamda “Geri dön yüreğim…” diyen kadınların isyanını görebilmek, şahit olduğumuz töre cinayetlerine bir kez daha lanet yağdırmak ve insana ait tüm o güzel duyguları büyük bir erdemle taşıyabilmenin ne denli önemli olduğunu anlayabilmek adına, aşkın insan üzerindeki etkisini yeniden keşfedebilmek adına ve gökyüzüne bakarken hayallere dalan o insanların gözlerinde nasıl da ışıl ışıl bir dünya oluşturduğuna şahit olabilmek adına gerçekten izlenmeye değer…  İyi seyirler…

***

Yazan: Federico Garcia Lorca
Çeviren: Hale Toledo
Yöneten: Engin Alkan

Dramaturg: Sinem Özlek

Dekor Tasarımı: Ayhan Doğan

Kostüm Tasarımı: Nihal Kaplangı

Işık Tasarımı: Özcan Çelik

Efekt Tasarımı: Can İşitmen

Oyuncular

Maria Josefa: Bercis Fesci
Hizmetçi: Hülya Arslan
Dilenci Kadın: Oya Palay

La Poncia: Sevil Akı

Bernarda: Hale Akınlı

Adela: Yeliz Gerçek

Martirio: Özlem Türkad

Amelia: Ayşen Çetiner

Angustias: Elçin Altındağ

Magdelena: Neslihan Öztürk

Sanat Teknik Müdürü: S. Volkan Sağırosmanoğlu

Asistanlar: Nagehan Erbaşı, Yeliz Gerçek

Dekor Tasarım Asistanı: Cihan Aşar

Kostüm Tasarım Asistanı: Hacer Duran

Butafor: Bahri İridağ, Ferdi Alptekin

Işık Uygulama: Sabahattin Gündoğdu, Murat Selçuk

Efekt Uygulama: Cihan İhsan Aydoğdu

Sahne Teknisyenleri: Mustafa Konya, Bünyamin Erbaş, Ramazan Bilgili, Hasan Saban, Cumhur Öndin, Mustafa Demir

Aksesuar Sorumluları: Haşim Demir, Süleyman Çetiner

Sahne Terzileri: Fatma Pamukçu, Ahmet Söylemez

Kuaför: Kadir Ural

Fotoğraflar: Nesrin Kadıoğlu

iletisim@politikadergisi.com

[Bu yazı, Politika Dergisi Sayı 12’de yer almıştır. Tüm fazladan özellikleri ile özgün sayıyı indirmenizi öneririz. Sayı 12’yi indirmek için buraya tıklayınız. ]