Görev Süresi Meselesi..

Cumhurbaşkanı Abdullah Gül’ün görev süresi kaç yıldır? 2007 yılının son aylarından beri sıcaklığı artarak devam eden tartışma, son günlerde basının da siyasileri sıkıştırması ile iyice kızıştı. Kezâ eğer ki 5 yıllık bir görev süresinden bahsediyorsak, önümüzdeki yıl, 7 yıllık görev süresinden bahsediyorsak 2014 yılında Abdullah Gül’ün görev süresi dolacak.

Konuyla ilgili iktidar görüşünü belirledi. Prof. Kuzu, TBMM TV’de yaptığı açıklamada Chirac örneğinden yola çıkarak, sürenin 7 yıl olması gerektiğini belirtti.

Erdoğan ve Arınç, fazla detaya girmedikleri açıklamalarında 7 yıl üzerinde görüş birliğine vardılar. Buna ek olarak Arınç, 2012 yılının ilk aylarında Cumhurbaşkanı’nın seçilmesindeki usûlü belirleyecek olan kanunu çıkarmayı istediklerini belirtti. Cemil Çiçek de görev süresinin belirlenmesinde meclisi adres olarak göstermekte. YSK da TBMM’ce alınacak kararı uygulamakla yükümlü olduğunu belirtti.

İktidar kanadına baktığımızda, 7 yıl üzerinde bir görüş birliği gözlemekle beraber, konuyla ilgili son karar yerinin TBMM olarak gösterilmesinden ortada bir belirsizlik olduğunu kabul ettiklerini çıkarabiliriz.

Öte yandan muhalefet, şiddetle 5 yılı savunuyor. Kılıçdaroğlu; ‘Halk, meclisin 4 yılda bir seçilmesini istedi ve sonunda öyle de oldu. Dolayısıyla 2007’de referandumda cumhurbaşkanının görev süresini 5 yıl olarak belirleyen halkın tercihine sadık kalınmalıdır’ görüşünü savunurken, Baykal, Prof. Kuzu’nun verdiği Chirac örneğini çürütebilmek adına o dönemde Fransa’daki partilerin mutabakata vardıklarını, dolayısıyla Chirac’ın bu sebeple değişikliğe rağmen 7 yıl görevinde kaldığını savundu.

MHP cephesinde ise konuyla ilgili olarak, Bahçeli bir 5+5 formülü önermesine karşın, bu konuda daha detaylı bir açıklama yapılmadı.

Sormamız gereken soruları sormaya başlayalım. Aslında ne oldu?

Hepimizin hatırlayacağı üzere 2007 yılının Nisan ayından itibaren, Tayip Erdoğan’ın belirlediği üzere AKP Abdullah Gül’ü görev süresi biten A.Necdet Sezer’in yerine Cumhurbaşkanlığı’na aday gösterdi. Seçimlerde 357’yi alan A. Gül, CHP’nin milletvekili seçimlerinin hemen öncesinde yapılmasından dolayı seçime katılmaması ve meclisin toplamının 367’ye ulaşamaması sebebiyle seçilemedi.  22 Temmuz seçimlerinin ardından Abdullah Gül, 28 Ağustos itibariyle Cumhurbaşkanı seçildi. Dikkatinizi çekerim ki, referandum bu süreçte henüz yapılmamış ve cumhurbaşkanının görev süresi değişmemişti. Yani Abdullah Gül seçildiği sırada cumhurbaşkanının görev süresi 7 yıldı.

Bu sürecin ardından cumhurbaşkanını halkın seçmesini öngören ve görev süresini 7 yıldan 5 yıla indiren anayasa değişikliği 21 Ekim tarihinde referanduma sunuldu ve halk tarafından kabul edildi. Bununla beraber mevcut cumhurbaşkanının görev süresi tartışılmaya başladı. Çünkü yapılan anayasa değişikliğinde bu konuya açıklık getiren bir geçici madde yoktu…

Eğer ki o referandum sürecinde Anayasal düzeyde, AÇIKLAYICI bir geçici hüküm konsaydı, ya da mevcut cumhurbaşkanının da görev süresi şayet 5 yıl olacaksa, GERİYE ETKİLİ bir geçici hüküm konsaydı, bu krizleri şu an yaşamıyor olacaktık.

Şimdi Ne olmalı?

Cumhurbaşkanı Abdullah Gül’ün görev süresi 7 yıldır. Çünkü Gül, 21 Ekim referandumuna konu olmuş değişikliklerin şartlarında ve o hükmün statüsünde seçilmemiştir. Ayrıca, unutulmamalıdır ki, seçilme ve seçme ile ilgili değişiklikler, sıcak gündemi değil, uzun vadede olması gerekene yönelik değişiklikler olmalıdır. Bu sebeple milletvekilleri aracılığıyla meşruiyetini kazanması öngörülmüş bir hükme göre seçilmiş bir cumhurbaşkanının, seçilme şekli genel oya dönüştürülmüş bir sistemdeki hükme göre görev süresinin belirlenmesi, siyasi düzende hukukun belirleyiciliğini sakatlar. Dolayısıyla, seçme ve seçilme ile ilgili hükümlerin –özellikle görev süresi ve dolayısıyla seçim zamanları ile ilgili olan hükümlerin– var olanı değiştirmeye yönelik olamaması kuraldır. Bu hükümler bundan sonraki uygulamayı belirleyecektirler. İstisna ise, anayasanın izin verdiği ölçüde bu durumun geriye etkili olarak değiştirilebileceğidir.

Burada şunu da kesinlikle belirtmek gerekir. Cumhurbaşkanı Abdullah Gül’ün görev süresi ile ilgili bir belirsizlik varsa bunun yolu meclisten geçer. Ancak, bu belirsizliğin giderilmesi, görev süresinin anayasal bir konu olmasından dolayı anayasaya geçici hüküm konmasından geçer. Çünkü yasayla yapılacak bir belirleme, kurulu erk olarak yasamanın yürütmenin başı olan cumhurbaşkanına müdahalesi olarak düşünülür. Bu sebeple bu belirsizliği meclis ancak kurucu iktidar sıfatıyla anayasa yoluyla gidermelidir.

Genel Seçimlerinin, aynı anayasa değişikliklerine istinaden 4 yıl sürenin sonunda yani 2011’de yapılmış olması, Cumhurbaşkanı seçimini etkilemeli mi?

Anayanın 67. maddesine göre, meclis uygun gördüğü zaman seçimleri yenileyebilir. Burada meclisin bu yetkisini kullanmış olması, cumhurbaşkanının görev süresinin belirlenmesine ilişkin emsal teşkil edebileceği anlamına asla gelmemektedir. Çünkü geçtiğimiz dönemde yapılan seçimlerde bir mutabakat vardı. Bana kalırsa, 2011 yılında yapılmış olan seçimler (12 Haziran 2011)  bir erken seçimdir. Meclis görev süresi bitmeden önce seçimleri yenilemeye karar vermiştir. Ancak, ortada yine de bir bilinmezlik var. Çünkü 12 Haziran seçimlerinin bir erken seçim mi olduğu sorusu sizin de bildiğiniz üzere ne seçim kararı alındığında ne alındıktan sonra ne de şimdi konuşulmuyor. Dolayısıyla 67. maddedeki yetkisini kullanan bir meclis olduğuna göre, 2007’de seçilen meclisin seçimleri 4. yılında yapması, cumhurbaşkanı seçimlerinin de aynı uygulamayla yapılması gerektiğini bize göstermez.

Sonuç olarak;

Cumhurbaşkanı Abdullah Gül’ün görev süresi 7 yıldır. Aslında bakarsanız burada ne iktidarın ne muhalefetin, tezlerini ileri sürerken (5 yıl – 7 yıl polemiği) hukuksal temeller kullanmadıkları açıktır. Fakat defalarca değiştirilmesine rağmen şu an yürürlükte olan 1982 Anayasası’nın da, çoğunluğu elinde tutan tüm iktidarlara matematiksel bir “mutlak egemenlik” sunduğu su götürmez bir gerçektir. Bu noktada, yukarıda da açıkladığım nedenlerden ötürü mevcut anayasal mevzuat 7 yılı gerektirmektedir. Tabii olarak meclisin şu an da geçici bir ‘anayasa’ hükmü koyarak bun 5 yıl olarak belirleme yetkisi var. Ancak şuna dikkat edilmelidir ki, bu durumun yasayla düzenlenmeye çalışılması, ileride tehlikeli teamüllere yol açabilir. Anayasa’nın görev süreleri konusunda belirleyici rolünü ortadan kaldırabilecek teamüller olur bunlar… Öte yandan, iktidar eğer isterse aynı şekilde, geçici bir anayasal hükümle 7 yıl olarak belirleyebilir. Bu Chirac örneğinde olduğu gibi partiler arası mutabakat olmadan ancak çok daha güçlü bir şekilde, anayasal hükümle belirsizliği ortadan kaldırmış olur.

Tüm bu bilgiler ışığında, yukarıda belirttiğim önlemlerin hiçbiri gündeme gelmese dahi, bu konuda ileri sürülen tüm siyasi fikirlerden bağımsız, sadece pozitif hukukun gerektirdiklerine göre tekrar ediyorum ki Cumhurbaşkanı Abdullah Gül’ün görev süresi 7 yıldır.

Mert Elekçi

iletisim@politikadergisi.com

Not: Politika Dergisi Yazarı Edgar ŞAR’a yazı için sunduğu katkılardan ötürü teşekkür ederim..