23 Nisan; Ne Zaman "Çocuk Bayramı" Oldu?

Tesadüfen bir TV kanalı izliyorum... TV'de bir emekli tarih öğretmeni... Saçı sakalı ağarmış... Diyor ki: "Dünyada ilk çocuk bayramı olan ülke biziz... Atatürk, 23 Nisan'ı çocuklara armağan etmiştir

Diyen tarih öğretmeni ha... Emekli... Yani en az 25 yıl çocuklarımıza TARİH öğretmiş kişi...

Yanılıyor...

Resmi tarih ve duygusal tarih arasında, o duygusal tarihi seçiyor.....

Hadi ben anlatayım size 23 Nisan bayramının öyküsünü... (Kızmaca yok, doğrusu benim yazdığım...)

Mustafa Kemal, 23 Nisan'ı öyle çocuk bayramı falan ilan etmemiştir....

23 Nisan; 1921 yılında çıkarılan bir kanunla BAYRAM ilan edilmiştir... Bu kanun sadece şöyle der: "23 Nisan bir MİLLİ BAYRAMDIR.."

Hepsi bu... Yani "Çocuk bayramı" falan yok.. Kanunda....

1935'te çıkartılan bir başka kanunla 23 Nisan bayramının adı "HAKİMİYETİ MİLLİYE BAYRAMI" (Milli egemenlik bayramı) adını almıştır.....

Yani, Mustafa Kemal döneminde "çocuk bayramı" diye bir bayram yoktur yine....

1980 yılına dek 23 Nisan "Hakimiyeti Milliye" bayramı olarak kutlanmıştır....

1980 darbecileri, çıkardıkları bir kanunla 23 Nisan bayramına " 23 Nisan Milli Egemenlik ve Çocuk Bayramı" adını vermişlerdir....

Yani 23 Nisan'in "çocuk bayramı" olması yasal anlamda 1980 darbecilerinin yaptığı bir iştir.....

Peki neden, herkes Mustafa Kemal'in 23 Nisan'ı çocuk bayramı ilan ettiğini sanır ?...

Yanılgı şuradadır....

Osmanlıda "HİMAYE-İ EFTAL" ( çocukların himayesi) diye bir cemiyet vardır... Bu cemiyet 'Şehit Çocuklarına Yardım' amacıyla kurulmuştur...

İşte bu HİMAYE-İ EFTAL cemiyeti 23 Nisanlarda, çocukları eğlendirmek ve bu arada da 'şehit çocuklarına gelir sağlamak' amacıyla birtakım faaliyetler düzenler. Bu faaliyetler Mustafa Kemal tarafından da desteklenir....

Bu cemiyet, 1927 yılında 23 Nisan'ı "ÇOCUK GÜNÜ" ilan eder....

Meclis değil ha, cemiyet ilan eder.... Tıpkı babalar günü, anneler günü, sevgililer günü gibi.... Yasal değil yani, duygusal.....

Mustafa Kemal ; bu cemiyete katkı anlamında 1933 yılının 23 Nisan'ında şehit çocuklarından birini kısa bir süreliğine kendi makamına oturtur.... Bu, Mustafa Kemal'in çocuklar ve gelecekleri  adına bir jestidir... (23 Nisan'ın bayram ilan edilmesinden 12 yıl sonradır bu jest.)

İşte bundan sonra, 23 Nisanlarda belli makamlara çocukların oturtulması geleneği başlar... (Ama bayram hep HAKİMİYETi MİLLİYE bayramıdır... ÇOCUK BAYRAMI değil )

1935 yılında "HİMAYE-İ EFTAL" cemiyeti; "ÇOCUK ESİRGEME KURUMU" adını alır...

Dediğim gibi 1980 Eylül darbesine kadar, 23 Nisan hep "Milli Hakimiyet Bayramı" olarak kutlanır...

Sonra 1980 darbecileri bu bayramın adını çıkardıkları bir kanunla " 23 Nisan Milli Egemenlik ve Çocuk Bayramı" yaparlar.....

Yani TV de konuşan emekli tarih öğretmenimin dediği gibi, Mustafa Kemal bu bayramı "çocuk bayramı" falan ilan etmemiştir....

23 Nisan'ı "Çocuk Bayramı" diye yasal olarak ilan eden 1980 darbecileridir...

Acı; ama gerçek bu....

Şimdi,iktidar 23 Nisanlarda devlet yetkililerinin yerlerini bir süreliğine "çocuklara bırakma" ritüelinden vazgeçiyormuş... Bence de vazgeçilmeli... İyice sulandırıldı zaten bu ritüel...

Önümüz 23 Nisan ya; aman derim bizdeki Atatürkçüler (yani aslında İnönücüler) "İktidar Atatürk'ün çocuk bayramını kaldırıyor." diye ayaklanmayın... 23 Nisan Mustafa Kemal' de "çocuk bayramı"  hiç olmamıştır ...

Ufuk Kesici

ufuk.kesici@politikadergisi.com