Öğrencilerime soruyorum:

   - Reji nedir?

   Yanıt yok!

   Kocaeli Üniversitesi’ndeki bir söyleşide, katılımcı öğrencilere aynı soruyu soruyorum, bir kişi yanıt veriyor:

    - Kamera arkasındaki yönetici!..

   Kimileri, “Tarih, tekerrürden ibarettir!” diyor. Oysa, tarihe “tarih bilinci” ile bakarsanız, yani; “olayları neden-sonuç ilişkisi içinde algılarsanız”, tarihten ders alırsınız; aynı yanlışları yapmazsınız ve tarih de tekerrür etmez!

   Gelelim “reji”ye…

   Osmanlı’nın son döneminde ağır bir dış borçlanma yükü altında kalan padişah, alacaklı banka ve bankerlerin baskısı altında, “Düyun-u Umumiye” idaresinin ülkenin tüm gelirlerine el koymasına engel olamadı.

   Düyun-u Umumiye, Osmanlı’dan alacağı olanların kurduğu bir yabancı ortaklık.

   Bunun yanı sıra, yine alacaklı kuruluşların ortak olduğu “Reji” adı verilen kuruluş, Osmanlı “Yaprak Tütün ve Müskirat” işletmesine el koydu.

   Nerede, ne kadar tütün ekilecek, kaça satılacak, “Reji” karar veriyordu.

   Türk tütün ekicisi köylü, tütün ekemez, ekse de satamaz, satsa da emeğinin karşılığını alamaz oldu.

   Tütün ekicisi köylü, geçinebilmek için kaçak tütün ekip iç pazarda satmaya çalışınca, kıyamet koptu!

   Önce, resmi görevlilerce engellemeye çalıştılar.

   Başa çıkamadılar. II. Abdülhamit Han’dan aldıkları özel izinle, özel “Kolcu” kuvveti oluşturdular!

   Şimdiki “Özel Güvenlikçi”ler gibi.

   Bu Kolcu kuvveti, Türk tütün ekicisine kan kusturdu.

   Dayak attı, ürününü yaktı, işkence yaptı ve bin küsur köylüyü de öldürdü…

   Hani, Ege yöresinin o meşhur  “Çökertme” türküsü var ya, işte bu zulüm üzerine yazıldı ve söylendi.

   “…kolcular gelince Halil’im nerelere kaçalım? / Teslim olmayalım Halil’in aman piştov saçalım.” der ya, işte türküde adı geçen o kolcular, Reji’nin kolcularıdır…

   Birinci Dünya Savaşı sonrası Osmanlı’nın kalan son toprakları da emperyalist işgale uğrayınca, Mustafa Kemal ve arkadaşları, Anadolu halkı ile birlikte “Kurtuluş Savaşı” verdiler ve kazandılar.

   Lozan’da barış antlaşması imzalanırken, Osmanlı borçları da yüklenildi.

   Mustafa Kemal’in hayatta olduğu 15 yıllık dönemde, Cumhuriyet’i kuranlar, en güç koşullarda çalışıp üreterek, bu borçları ödediler, Reji’yi defederek, TEKEL İdaresi’ni kurdular.

   O günden bu yana, gelmiş geçmiş siyasal iktidarların tüm oyunlarına rağmen TEKEL, hem en yüksek üretimi yaptı, hem tütün ekicisine hem de ülkeye büyük gelir olanakları sağladı.

   TEKEL zarar etmediği halde, önce parçalandı ve sonra yabancı şirketlere yok pahasına satıldı.

   Türk rakısı artık ABD’li bir şirketin elinde!

   Sigara fabrikaları, Amerikalı, İngiliz, Japon firmalarına satıldı.

   Peki, işçiler ne oldu?

   4-C denilen yönetmelik kapsamında, geçici olarak ve asgari ücret düzeyinde güdük ücretlerle açlığa mahkum edildiler!

   İşte son bir aydır TEKEL işçilerin hak direnişleri bunun için yapılıyor.

   Bütün bir ulusun ortak malı olan en verimli tesisler yok pahasına satılırken “Tüyü bitmemiş yetim hakkını satanlar” şimdi haklı bir yaşam mücadelesi yapan TEKEL işçilerini, yan gelip yatarken beleş para kazanmakla suçluyor, “Yetim hakkı yedirmem” palavrası atıyorlar!

   Ama, kabahat yalnız bugünkü siyasal iktidarda mı?

   Hayır!

   Dünden bugüne, bütün ulusun ortak malı olan en verimli tesisler yok pahasına siyasal yandaşlara ve yabancı şirketlere satılırken sesini çıkarmayan, “bana dokunmayan yılan bin yaşasın” diyen işçiler, küçük esnaf, emekli, memur, köylü de günahkar, değil mi?

   Bugün, iş yapamamaktan ve büyük mağazalar karşısında eriyip yok olmaktan yakınan esnaf, velinimeti olan işçilerin ekmeğiyle oynanırken neredeydi?

   Bugün hak mücadelesi veren TEKEL işçileri, dün SEKA’da, Sümerbank’ta, çimento fabrikalarında, TELEKOM satışında neredeydi?

   Yılan bir gün geliyor, seni de sokuyor!

   TEKEL ihanetinin bütününü gören ve bilinçle ayağa kalkan kaç kişi?

Mustafa.Kupcu@hotmail.com

 [Bu yazı, Politika Dergisi Sayı 20’de yer almıştır. Tüm fazladan özellikleri ile özgün sayıyı indirmenizi salık veririz. Sayı 20’yi indirmek için buraya tıklayınız. ]